Ferre & Louis kijken naar de achter-, zij- en onderkant

Ieder jaar vragen we een podiumkunstenaar om voor Tweetakt een beeldend werk te maken. Dit jaar zijn dat Louis Janssens en Ferre Marnef. Ze maken al sinds hun vijftiende samen conceptuele voorstellingen onder de naam Desnor, waaronder #BOS, Galileo en Serenade. Die laatste voorstelling is dit jaar ook te zien op Tweetakt. Volgend jaar is hun tienjarig jubileum. ‘Onderhand werken we al zo lang samen: Wat Louis denkt, denk ik waarschijnlijk ook en omgekeerd.’

Hoe was het voor jullie om een beeldend werk te maken? Voelde dat als een grote stap?
Ferre: Het voelde niet als zo’n grote stap. Wij maken theater waarin beeld centraal staat, dus we hoefden niet heel anders te werk te gaan. Het grootste verschil is de manier waarop het publiek het gaat ervaren, bezoekers hoeven nu niet voor een bepaalde tijdsperiode in een zaal te zitten.

Op welke manier heeft die context jullie werk beïnvloed?
Louis: We konden nu een scène gebruiken die we ooit hebben gemaakt voor de voorstelling Galileo. Die scène is nooit in de voorstelling gekomen omdat hij in het theater niet goed werkte. In het theater kijk je vaak van veraf, dus niet alles kan, het moet groter zijn. In de film die we gemaakt hebben, konden we inzoomen op het beeld. Nu werkt het wel. Dat is tof, dat we daar alsnog iets mee hebben kunnen doen.

Wat is het voor film geworden, kunnen jullie daar iets over vertellen?
F: De film is eigenlijk heel simpel, Louis en ik snijden uit een groot kartonnen bord een pijl. Uit die pijl snijden we een kleinere pijl die de andere richting op wijst en daar gaan we mee door tot we een mini-kartonnetje over hebben dat oplost in het niets. Tijdens een voorstelling kunnen we niet zo gaan zitten prutsen op de grond. Maar in een film is het wel mooi, denk ik.
L: We zijn vaak met richting bezig. Waar kijk je naar, waar kijk je niet naar, wat is je perspectief? De pijl is een oproep om verschillende kanten op te kijken.

Hoe proberen jullie in jullie voorstellingen te laten zien dat er meer richtingen zijn?
L: We hebben ooit de voorstelling De Toverberg gemaakt, gebaseerd op een boek van Thomas Mann. In dat boek komen allerlei personages voorbij, die allemaal een andere opvatting hebben over hoe je moet leven. Wij hebben geprobeerd om van de voorstelling een soort staalkaart van te maken van verschillende overtuigingen.
F: We willen altijd zowel de voorkant als de achterkant, de zijkant en de onderkant bekijken. Alles heeft duizend kanten en het zou zonde zijn als je er maar één ziet. Theater is bij uitstek de plek om dit naar voren te brengen.
L: Om te laten zien dat dingen niet rechtlijnig zijn, maar veranderlijk, verwarrend en richtingloos.

Engagement zit voor jullie dus juist niet in het uitdragen van een boodschap?
F: Ik denk dat vragen stellen niet minder engagement toont dan antwoorden geven. De antwoorden die vaak worden gegeven lijken mij niet de juiste.

Waarom niet?
F: Omdat antwoorden vaak met een leugenachtige zekerheid worden geponeerd. Dat vind ik een trieste zaak. De grootsheid waarmee er vandaag de dag antwoorden worden gegeven heeft iets grotesks, iets gevaarlijks. Er bestaat niets eenduidigs in deze wereld, dus het lijkt mij gek om te doen alsof dat wel zo is.

Jullie gaan ook nog een ander werk maken, toch?
F: We willen een bunker op Fort Ruigenhoek helemaal volrammen met allemaal verschillende lege tekstballonnen. Het wordt een ruimte vol mogelijke zinnen, woorden en dromen.
L: Ik vind het mooi dat je ‘mogelijke’ zegt. Dat is wat we steeds proberen te doen: mogelijkheden geven. Dit kan, dit kan ook. En dat vervolgens vieren, dat er zoveel kan.

Ik vond het wel interessant dat dit werk zo om woorden draait, terwijl jullie die in jullie voorstellingen niet gebruiken.
F: Daar stip je een heikel punt aan. Zodra je iets met taal doet, gaat die taal op het beeld plakken en het invullen. Daarom laten we de woorden meestal vallen, die zijn er in het repetitieproces wel, maar in de uiteindelijke versie vallen ze weg. We zijn aan het zoeken hoe we woord en beeld wel in verhouding tot elkaar kunnen laten werken.
L: Zodat de woorden geen uitleg worden, maar een extra laag aanbrengen.

De titel van jullie kunstwerken komt van een Lawrence Weiner, een beeldend kunstenaar die juist veel met woorden werkt. Werkt het bij hem wel?
F: Ja, Weiner gebruikt weinig woorden en zegt daarmee veel. De woorden die hij gebruikt komen altijd hard binnen. Zijn werk laat zien dat de betekenis van een woord niet vaststaat. Hetzelfde woord krijgt steeds weer een andere betekenis, omdat hij het steeds in een andere context plaatst. Dat is mijn droom, woorden gebruiken die dingen openbreken. Maar dat is moeilijk, zeker in het theater. Daar spreek je ze uit, wat de betekenis meteen weer meer inkadert.

Waarom hebben jullie deze kunstwerken ‘you find it where it comes from there’ genoemd, naar een werk van Weiner?
F: Ik vond die titel mooi, omdat het net als de pijlen om richting draait. Omdat er twee andere zinnen in elkaar overvloeien, ervaar ik het lezen ervan als een loop, als iets wat oneindig door kan gaan. Dat gevoel zit ook in onze film.

Over oneindigheid gesproken: jullie werken nog geen eeuwigheid samen, maar al wel heel lang. Hoe merken jullie dat als jullie samen werk maken?
F: We kwamen er onlangs achter dat we volgend jaar al freaking tien jaar samen theater maken. Het blijft gewoon steeds gebeuren. We kunnen goed discussiëren, onze repetities zijn hele lange gesprekken. We zijn tien jaar ouder geworden, dus we durven het nu wel vaker oneens te zijn.
L: Omdat we al zo lang met elkaar werken, kunnen we steeds meer de diepte ingaan. We kunnen steeds opnieuw terugkomen op thema’s en ze uitdiepen en onze gesprekken worden steeds rijker. Voorlopig gaan we er wel mee door.

De kunstwerken van Louis en Ferre zijn van 26 augustus tot en met 19 september te zien op Fort Ruigenhoek. Ben je benieuwd geworden naar de theatervoorstellingen van Desnor? De voorstelling Serenade staat dit jaar op Tweetakt.